مادربرد گیمینگ | تفاوت مادربرد گیمینگ با مادربرد معمولی چیست؟

مادربرد گیمینگ با ویژگی‌های پیشرفته‌ و عملکرد بدون نقص در طول بازی‌های طولانی، یک گیم پلی بی‌نظیر و روان را نصیب گیمرها می‌کند. وقتی صحبت از اسمبل کردن یک کیس گیمینگ قدرتمند می‌شود، بیشتر نگاه‌ها روی کارت گرافیک و پردازنده است. اما بدون داشتن یک مادربرد مناسب که همه قطعات را به هم متصل می‌کند، هیچ کدام نمی‌توانند پتانسیل واقعی خود را نشان دهند. برای گیمرها، انتخاب مادربرد قدرتمند یعنی تجربه‌ای روان و بدون وقفه در بازی‌های سنگین. در حالی که مادربردهای معمولی برای استفاده‌های روزمره و کارهای سبک مناسب‌اند، مادربردهای گیمینگ ویژگی‌های فنی برتری دارند.

این مادربردها، برخلاف مادربرد معمولی، برای نیازهای خاص گیمرها طراحی شده‌اند. با پشتیبانی از اورکلاک کردن، پورت‌های بیشتر برای دستگاه‌های جانبی، سرعت بالای انتقال داده‌ها و سیستم‌های خنک‌کننده پیشرفته، بازی‌ها را با کیفیتی عالی اجرا می‌کنند. در این مطلب از استوک لند، تفاوت مادربرد گیمینگ با مادربرد معمولی را بررسی می‌کنیم تا بتوانید بهترین مادربرد را انتخاب کرده و هیجان هیچ فریم و ثانیه‌ای را از دست ندهید.

تفاوت مادربرد گیمینگ با مادربرد معمولی چیست؟

فرم فاکتور

فرم فاکتور نشان‌دهنده اندازه کلی مادربرد است. یعنی مادربرد چقدر بزرگ است، چه تعداد پورت و اسلات دارد و چگونه می‌توان آن را در کیس کامپیوتر نصب کرد. اکثر مادربردهای گیمینگ از فرم فاکتور ATX یا E-ATX استفاده می‌کنند که ابعاد بزرگتری دارند. فرم فاکتور ATX با ابعاد 305mm × 244mm فضای کافی برای نصب چند کارت گرافیک، اسلات‌های PCIe، رم‌های سریع و خنک‌کننده بزرگ را فراهم می‌کند. این مادربردها معمولا در کیس‌های بزرگ‌تر استفاده می‌شوند و فضای بیشتری برای نصب قطعات پرقدرت دارند. فرم فاکتور E-ATX با ابعاد 305mm × 330mm بزرگ‌تر است و برای سیستم‌های گیمینگ حرفه‌ای و سرورها استفاده می‌شود. مادربردهای Micro-ATX و Mini-ITX ابعاد کوچک‌تری دارند و برای  سیستم‌های خانگی معمولی با فضای محدودتر مناسب‌اند. فرم فاکتور مادربرد گیمینگ به اندازه کیس، تعداد سخت‌افزارهای قابل نصب و خنک‌کننده‌ سیستم شما بستگی دارد.

سیستم‌ خنک‌کننده قوی

مادربردهای گیمینگ برای بازی‌های سنگین و طولانی طراحی شده‌اند، به همین دلیل سیستم‌های خنک‌کننده آن‌ها باید بتوانند دمای بالای قطعات را کنترل کنند. این مادربردها با هیت‌سینک‌های بزرگ‌تر و فن‌های بیشتر، سیستم‌ خنک‌کننده پیشرفته‌تری دارند و دمای قطعاتی مثل پردازنده و کارت گرافیک را متعادل نگه می‌دارند. 

مادربرد گیمینگ، از قابلیت اورکلاک کردن پردازنده‌ها و کارت‌های گرافیک پشتیبانی می‌کند. با افزایش فرکانس و ولتاژ پردازنده یا کارت گرافیک، گرمای بیشتری تولید می‌شود. اگر سیستم خنک‌کننده نتواند گرمای اضافی را از کیس خارج کند، دمای قطعات به حدی بالا می‌رود که افت عملکرد یا حتی خرابی قطعات خیلی دور از انتظار نیست.

در حالی که طراحی مادربردهای معمولی ساده‌تر است و فضای کمتری برای نصب سیستم‌های خنک‌کننده پیشرفته وجود دارد. کیس‌های معمولی از خنک‌کننده‌های استاندارد مثل هیت‌سینک‌های کوچک و فن‌های معمولی استفاده می‌کنند که برای کارهای روزمره و حجم کاری سبک‌تر مناسب‌اند. این سیستم‌ها، گرمای اضافی زیادی تولید نمی‌کنند بنابراین نیازی به خنک‌کننده پیچیده‌ای ندارند.

پورت‌ها و اسلات‌های مادربرد

مادربرد گیمینگ معمولا از اسلات‌های PCIe x16 با سرعت‌های بالا پشتیبانی می‌کند که برای کارت‌های گرافیک‌ قدرتمند و پردازش‌های سنگین گرافیکی طراحی شده‌ است. اسلات‌های جدید PCIe 4.0 یا PCIe 5.0 در مقایسه با نسخه‌های قبلی مانند PCIe 3.0 سرعت و ظرفیت بالاتری دارند. مادربردهای معمولی، از SATA 3 و یک یا دو اسلات M.2 برای SSD پشتیبانی می‌کنند و سرعت پایین‌تری نسبت به مادربردهای گیمینگ دارند.

مادربردهای گیمینگ، پورت‌های بیشتری دارند و دست شما برای اتصال لوازم جانبی مختلف کاملا باز است. این مادربردها با پورت‌های USB 3.2 و حتی USB 4.0 سرعت انتقال داده بالاتری دارند. یکی دیگر از تفاوت‌های مادربردهای گیمینگ و معمولی در چیپ‌های صوتی پیشرفته مثل چیپ‌های DAC با کیفیت بالا و پورت‌های شبکه 10 گیگابیتی یا حتی Wi-Fi 6 هستند. اما مادربردهای ارزان‌تر و معمولی از پورت‌های صوتی پایه مثل 3.5mm و پورت‌های شبکه 1Gbps استفاده می‌کنند. مادربرد گیمینگ، دارای پورت‌های ویژه‌ای مثل پورت‌های RGB برای نورپردازی است تا با نصب چراغ‌های LED رنگی، کیس خود را چراغانی کنید!

پشتیبانی از پردازنده‌های پرچمدار

تفاوت اصلی مادربردهای گیمینگ و معمولی در پشتیبانی از پردازنده‌های جدید با هسته‌ها و رشته‌های بیشتر مثل 16 یا 24 هسته‌ است. مادربردهای معمولی، تنها از پردازنده‌های میان‌رده و قدیمی‌تر پشتیبانی می‌کنند. مادربردهای گیمینگ، سوکت‌های جدیدتر و پیشرفته‌تری دارد که از نسل‌ جدید پردازنده‌های Intel یا AMD پشتیبانی می‌کند. اگر مادربرد مناسب گیمینگ انتخاب نکنید، حتی با وجود پردازنده قوی، نمی‌توانید به حداکثر کارایی برسید. برای این که پردازنده‌های قدرتمند مانند Intel Core i9 یا AMD Ryzen 9 به درستی کار کنند، باید مادربردی با سوکت و چیپ‌ست مناسب داشته باشید.

پردازنده‌های پرچمدار، هنگام اجرای بازی‌های سنگین یا اورکلاکینگ گرمای بیشتری تولید می‌کنند. مادربردهای گیمینگ، هیت‌سینک‌های بزرگ‌تر و پورت‌های اضافی برای اتصال فن‌های بیشتر دارند. اگر مادربرد شما خنک کننده مناسبی نداشته باشد، کیس شما بیش از حد داغ شده و پردازنده شما به مرز نابودی می‌رود. شما برای استفاده از پردازنده‌های قدرتمند، به مادربردی نیاز دارید که سیستم خنک‌کننده قوی داشته و با پردازنده شما سازگار باشد.

سازگاری با کارت گرافیک

مادربرد یک سیستم گیمینگ، باید طوری انتخاب شود که با کارت گرافیک شما سازگار باشد. مثلا، کارت‌های گرافیک‌ جدید از اسلات PCIe 4.0 یا PCIe 5.0 استفاده می‌کنند.  اگر مادربرد شما از این اسلات‌ها پشتیبانی نکند، کارت گرافیک نمی‌تواند توان واقعی خود را ارائه دهد. از نظر اندازه، کارت‌های گرافیک‌ گیمینگ معمولا بزرگ هستند و مادربرد شما باید فضای کافی برای نصب کارت‌های گرافیک بزرگ را داشته باشد.

برخی مادربردهای گیمینگ از فناوری‌های SLI برای کارت‌های NVIDIA و CrossFire برای کارت‌های AMD پشتیبانی می‌کنند تا بتوانید همزمان از چند کارت گرافیک استفاده کنید. هماهنگی بین مادربرد و کارت گرافیک مستقیما روی کیفیت و سرعت اجرای بازی‌ه تاثیر می‌گذارد. مثلا، مادربرد ASUS ROG Strix Z690-E با چیپست Intel Z690 و پشتیبانی از PCIe 5.0 با کارت گرافیک RTX 3080 انویدیا، یک ترکیب برنده است.  گذشته از مادربرد گیمینگ، بهتر است به راهنمای خرید منبع تغذیه یا پاور کامپیوتر (PSU) را هم دقت کنی زیرا یک منبع تغذیه مناسب باید بتواند انرژی لازم برای کارت‌ گرافیک کیس شما را تامین کند. 

حافظه سریع و با ظرفیت بالا

مادربردهای گیمینگ، از حافظه‌های سریع DDR4 یا DDR5 پشتیبانی می‌کنند که سرعت بالایی در پردازش اطلاعات دارند. لازمه اجرای بازی‌های مدرن با گرافیک پیچیده، داشتن یک رم سریع است. مادربردهایی که از حافظه‌های DDR4 یا DDR5 پشتیبانی می‌کنند، داده‌های بین پردازنده، کارت گرافیک و حافظه را با کمترین تاخیر انتقال می‌دهند. مادربرد گیمینگ با چیپست‌های Intel Z690 یا AMD X570، قابلیت پشتیبانی از رم‌های DDR4 با سرعت‌های بالای 3600MHz و حتی رم‌های DDR5 با سرعت‌های بالاتر از 4800MHz را دارد. اما مادربردهای معمولی، نهایتا با رم‌هایی با سرعت‌های پایین‌تر مثل 2133MHz تا 3200MHz سازگارند. بسیاری از مادربردهای گیمینگ از رم‌هایی با ظرفیت 32GB یا حتی 64GB پشتیبانی می‌کنند اما ظرفیت رم برای مادربردهای معمولی محدودتر است.

قابلیت اورکلاکینگ

بسیاری از انواع مادربرد گیمینگ، امکان اورکلاک و افزایش فرکانس CPU یا رم را در اختیار شما می‌گذارند. به عنوان مثال، با داشتن مادربردهایی با چیپست‌های Intel Z-series مثل Z690 یا Z590 یا AMD X-series مثل X570 یا B550 می‌توانید پردازنده را از نظر فرکانس و ولتاژ به میزان دلخواه اورکلاک کنید. در مقابل، مادربردهایی که از چیپست‌های Intel H-series یا AMD A-series استفاده می‌کنند، برای کاربران عمومی مناسب‌اند و تنظیمات پیچیده برای اورکلاکینگ را ارائه نمی‌دهند. برای  بعید است هوس اورکلاک کردن پردازنده یا رم سیستم به سر یک گیمر حرفه‌ای نزند پس، مادربردی انتخاب کنید که این امکان را در اختیار شما می‌گذارد.